Misschien herken je jezelf in de signalen van langdurige stress, burn-out of overspannenheid, heb je zojuist deze diagnose van je (huis)arts gekregen of heeft je leidinggevende je geadviseerd om het voorlopig rustig aan te doen. Pff... daar zit je helemaal niet op te wachten... Je wilt er het liefst zo snel mogelijk weer vanaf zijn en dat is heel begrijpelijk. Het kan ook zo zijn dat je graag wilt voorkomen dat je burn-out of overspannen raakt en daar meer informatie of begeleiding voor zoekt.
Weet je in ieder geval van harte welkom om verder te lezen en contact op te nemen als je meer wilt weten!
Burn-out kun je uitleggen als een uitputtingssyndroom waarbij langdurige stress de hoofdrol speelt. Wellicht voel je je lang niet altijd 'gestresst', maar zijn er (onbewust) veel verschillende factoren waardoor je stresssysteem de afgelopen tijd overuren heeft gedraaid. Je staat als het ware altijd 'aan'. Dit kan bijvoorbeeld komen door een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, je werkt regelmatig door of neemt geen of weinig rust tijdens pauzes. Je hebt op je werk en/of thuis te veel taken of bent misschien perfectionistisch of kunt moeilijk 'nee' zeggen. Je maakt je zorgen, je rouwt om het verlies van een geliefde, je piekert of er heerst thuis of op je werk een onaangename sfeer. Misschien ben je mantelzorger of heb je jonge kinderen en is er na je werk niet voldoende tijd om te herstellen. Ook hormonale veranderingen, ongezonde voeding of chronische pijn dragen bij aan overbelasting. Het ene probleem kan het andere vaak ook nog eens versterken. Door langdurige stress kan je systeem ontregeld raken waardoor je verschillende klachten ontwikkelt.
Wanneer stressverhogende factoren lang aanhouden, kan jouw uitgeruste staat langzaam veranderen naar vermoeid, chronisch gestresst, overspannen en uiteindelijk naar burn-out. Zo kun je concluderen dat overspannenheid eigenlijk een voorstadium is van burn-out. Bij beiden is je vermogen om je na inspanning weer te herstellen afgenomen. Kenmerken voor overspannenheid zijn onder andere.: sterke / chronische vermoeidheid, je bent snel over je toeren, ervaart een onrustig gevoel en krijgt wat moeite met concentreren en/of dingen onthouden. Daarnaast komen soms slaapproblemen, sombere, angstige of paniekgevoelens ook voor. Bij burn-out zijn veel van deze klachten sterker aanwezig. Je voelt je uitgeput, ervaart (ernstige) slaapproblemen, je geheugen en concentratievermogen laten het afweten en een kleine gebeurtenis maakt dat je emmer volledig overloopt. Je kunt je (zeer) angstig, somber en lusteloos of juist 'hyper' voelen.
Note: Wees je ervan bewust dat bovenstaande kenmerken mogelijk (ook) een andere oorzaak kunnen hebben. Het is daarom belangrijk om je klachten ook altijd met je huisarts te bespreken. Is er (ook) sprake van een andere oorzaak? Dan kan (stress) coaching een mooie aanvulling zijn op de andere zorg en/of begeleiding. Je stresssysteem positief beïnvloeden kan een heilzaam effect hebben op andere lichamelijke of psychische klachten.
In de derde fase staan re-integreren en conditieopbouw centraal. Hoe kun je op een gezonde manier, mét goede zelfzorg, taken op werk en thuis verder oppakken? Naast aandacht voor verdere opbouw van je conditie neemt terugvalpreventie ook een belangrijke plaats in om ervoor te zorgen dat je niet gemakkelijk weer in oude gewoontes terugvalt waardoor je mogelijk eerder zo uit balans raakte.
In deze tweede fase schenken we aandacht aan het opbouwen van je vitaliteit en aan zelfmanagement. In deze fase voel je je al iets beter en ben je wellicht geneigd om weer meerdere dingen op te pakken, maar merk je dat je snel door je energie heen bent. Het is dus belangrijk om reserves op te bouwen. Ook gaan we samen ontdekken hoe jouw innerlijke dynamiek werkt: waarom doe je wat je doet? Je wordt je steeds bewuster van lichaamssignalen en onderliggende overtuigingen over jezelf en anderen. Zo ontstaan er ook antwoorden op de vraag hoe het zo ver heeft kunnen komen en ontwikkel je tools om deze valkuilen in de toekomst te voorkomen. Jouw zelfbeeld en identiteit zijn hierin een belangrijke factor waar we ruim de tijd voor nemen.
In deze fase richten we ons op het stoppen van roofbouw. Je bent niet van de een op andere dag burn-out of overspannen geraakt. Er is, wellicht onbewust, een proces aan vooraf gegaan van mentale en fysieke uitputting. Het is daarom belangrijk om elementen die deze uitputting in stand houden en kunnen verergeren stop te zetten. Samen maken we dit inzichtelijk zodat er ruimte ontstaat voor fysiek herstel.
Voor de begeleiding van burn-out of overspannenheid zet ik o.a. de CSR® methode in. Deze methode kenmerkt zich door een psycho-biologische aanpak in 3 fasen. Psycho-biologisch houdt in dat we je klachten zowel psychosociaal (psyche en gedrag) als neurobiologisch (lichamelijk) benaderen. De verschillende fasen zijn als volgt:
Het herstellen van burn-out kan lang duren en is per persoon verschillend. Het proces van uitputting heeft maanden tot jaren geduurd, dus je kunt je misschien wel voorstellen dat je behoorlijk wat tijd nodig hebt om ook weer te herstellen. De duur varieert doorgaans van 3 maanden to meer dan een jaar. Dat dit zo sterk varieert kan met verschillende, onveranderlijke, omstandigheden te maken hebben die de duur van herstel kunnen beïnvloeden. Zo kunnen aanhoudende (financiële) zorgen, een jong gezin thuis wat aandacht vraagt of een combinatie van burn-out en een andere (lichamelijke) aandoening een grote rol spelen in de duur van je herstel. Samen kijken we naar deze verschillende factoren. Bewustwording hiervan draagt bij aan een stuk acceptatie, wat een positieve invloed kan hebben op jouw stresssysteem, en waar nodig kan er extra hulp worden ingeschakeld.